Benedetto Marcello (1686-1739)

Na początku XVIII wieku we Włoszech termin ‘flauto’ automatycznie oznaczał flet podłużny. W tym czasie w Niemczech i we Francji wiodącą rolę zaczął przejmować flet poprzeczny. Natomiast Włosi ciągle pozostawali przy dawniejszej odmianie i chociaż flety podłużne powoli odchodziły jednak do lamusa, to z drugiej strony powstało wtedy wiele utworów na ten rodzaj fletu. W ciągu zaledwie kilku lat , na potrzeby profesjonalnych i amatorskich flecistów, wielu kompozytorów napisało zbiory sonat. Byli to m.in. Benedetto Marcello, Francesco Veracini – 12 sonat na skrzypce lub flet solo, Robert Valentine, Ignazio Siber.

12 Sonat op.2 Marcello opublikował po raz pierwszy w Wenecji w 1712 roku.  Obecnie ten zbiór jest dużo popularniejszy niż jego koncerty op.1.  Generalnie sonaty składają się z czterech części, przy czym części szybkie mają budowę ab (z powtórkami). Wiele części wolnych ma metrum trójdzielne lub złożone, natomiast część ostatnia –metrum 12/8. Trzecia część, wolna, jest zazwyczaj krótka i moduluje do tonacji kontrastującej z pozostałymi częściami. Marcello prawdopodobnie wzorował się na sonatach Albinioni’ego lub Corelli’ego op.5. Corelli w swoim cyklu podsumował osiągnięcia techniki skrzypcowej i kompozytorskiej swego czasu. Marcello zrobiło to samo, tyle że dla flecistów. 

Interpretacja ornamentacji odnosi się generalnie do techniki XVIII wiecznej, a więc zależna od muzycznego kontekstu.  Odnosząc się do Quantza dowiadujemy się, że grając tryle:

„musisz umieć rozróżnić charakter każdej części, którą grasz, tak byś nie pomieszał jednago rodzaju z drugim, jak wielu tak czyni.  W melancholijnych częściach zmiany dźwięków muszą być wolniejsze, w wesołych szybciej.”

Leopold Mozart posuwa się jeszcze dalej w rozróżnianiu trylów i dzieli je na cztery kategorie: wolne, średnie, szybkie i przyspieszające (głównie w kadencjach).

W artykulacji Marcello używa dwóch sposobów na oznaczenie staccato: kropki i pionowej kreseczki.  Kreseczki powinny być wykonane z dużo silniejszym atakiem niż kropki, według Leopolda Mozarta całkowicie od siebie odseparowane. Natomiast kropki dużo lżejszy atak lecz nie detache.

Na rynku dostępnych jest wiele różnych wydań sonat Marcello, często są nuty z dużą ingerencją redaktorów i edytorów.  Jak zawsze najlepiej jest wzorować się na urtexcie.  Polecam na przykład wydanie „Editio Musica Budapest” z 1989 roku pod redakcją Istvana Mariassy.  Ta publikacja opiera się na krytycznym podejściu do trzech zachowanych wydań sonat z XVIII wieku (z  1712, 1717 i 1732).

BIBLIOGRAFIA

Federico Maria Sardelli „Vivaldi’s music for flute and recorder”, 2007

Eleanor Selfridge-Field “Venetian instrumental music from Gabrieli to Vivaldi”, 1994

Michael Burden wstęp do wydania “Il pionto e il riso” B.Marcello